Çocuğum Yürürken Topallıyor Diyorsanız
Daha çok erkek çocuklarında görülmekte olan Perthes hastalığı genel olarak aksama, topallama gibi sıkıntılarla ortaya çıkmaktadır. Genelde 4 – 10 yaş arasında görülmekte olan Perthes hastalığı ne kadar erken teşhis edilirse, tedavisi de o kadar başarılı yapılabilmektedir.
İstanbul Kadıköy Şifa Ataşehir Hastanesi'nde Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı olarak görevli Prof. Dr. Şeref Aktaş, Perthes hastalığı ile ilgili en çok öğrenilmek istenen soruları cevaplandırıyor.
Perthes hastalığı çocuk ortopedisinin mühim hastalıklarından bir tanesidir. Perthes Hastalığı, femur başı denilen uyluk en üst kısmındaki top şeklindeki kemik bölgesinin kan akımının geçici olarak duraksaması ile gelişmektedir. Bunun sonucunda, Perthes hastalığı femur başı kemiğinde nekroz denilen kemik ölümü ve akabinde yeniden nekrotik kemiğin uzaklaştırılıp yeni kemik oluşumuyla giden bir süreç içerisinde seyreder. Perthes hastalığı erkeklerde 4 kat daha fazla görülüyor!
Perthes hastalığı kaç yaşlardaki çocuklarda görülür?
Perthes hastalığı genelde 4 * 10 yaş arasında bulunan çocuklarda rastlanan bir rahatsızlıktır. Perthes hastalığı erkek çocuklarda kızlardan 4 kat daha çok görülmektedir. Perthes hastası çocuklar, genel yapı olarak çok hareketli yapıda olup ele avuca sığmayacak denilen yapıda çocuklardır.
Perthes hastalığının bulguları nelerdir?
Perthes hastaları, genelde aksama, kalça ve/veya diz ağrısı şikayeti ile Çocuk Ortopedistine başvururlar. Hastaların bulguları bazı zamanlar şiddetlenir, bazı zamanlar hafifler. Perthes hastası olanların muayenelerinde eklem hareketleri sınırlı olmaktadır ve eklem hareketleri esnasında çocuk ağrıdan şikayet edebilmektedir. İleri vakalarda bacak çapında incelme ve kısalık görülebilmektedir.
Perthes hastalığında tanı nasıl koyulur?
Perthes hastalığında, tanı anamnez, fizik muayene ve radyografi ile koyulur. Perthes hastalığı tanısında olguların büyük bölümünde MR ya da tomografiye gereksinim duyulmamaktadır. Buna karşın, MR tetkiki, hastalığın erken devrelerinde tanı koyulmasını sağlayabilmektedir. Radyolojik bulguların normal olması ve aksamanın 1 hafta – 10 günlük süre içinde geçmemesi halinde MR tetkikine gereksinim duyulabilmektedir. Erken yaşta teşhis yapılması Perthes hastalığı tedavisi için çok önemli!
Perthes hastalığının tedavisinde ne yapılır?
Perthes hastalığında femur başının beslenmesinin bozulmasıyla femur başı kemiğinin bazısı veya tamamında nekroz denilen kemik ölümü görülmektedir. Vücut tarafından, bu nekrotik kemik absorbe edilerek (ortadan kaldırılarak), yeni kemik yapımı elde edilebilir. Bu yeniden yapım süreci boyunca kemik daha yumuşak ve güçsüz olduğundan atlama, zıplama ve düşme gibi travmalarda baş kemiğinde kırık ve çökmeler görülebilmektedir. Yeniden yapılanırken femur başı aldığı basıya göre şekil alır. Bundan dolayı tedavide femur başını asetabulum denilen kalça eklemini yuva kısmının içinde tutuluşu amaçlanır. Bu şekilde küresel yapıda gelişimi hedeflenir.
Perthes hastalığının tedavisinde ana gaye eklem hareket açıklığının korunmasıdır ki baş küresel yapıda gelişebilsin. Bilhassa ağrılı dönemlerde dinlenme ve antiemflamatuvar ilaçlarla tedavi önerilmektedir. Perthes hastalığının süreci 2 * 2.5 sene kadar sürmektedir. Bu süreçte çocuğun aşırı sportif aktivitelerde bulunması, yüksekten atlaması ve temas sporuna katılımına olanaklı oldukça mani olunmalıdır. Bununla birlikte çocuğun günlük aktivitelerinde kısıtlanmaya gidilmez.
Femur başı topunu yuvada tutmak amacıyla bacaklar açık posizyonda alçı uygulaması, bazı ortezler kullanımı ve cerrahi uygulamalar Çocuk Ortopedistleri tarafı ile kullanılan yöntemlerdir. Hastalığın seyrinin uzun olması (2 * 2.5 yıl) çocukların alçı ya da ortez tedavisine uyumunu güçleştirmektedir. Bundan dolayı bir çok ortopedist gerekli vakalarda cerrahi tedaviye yönelirler. Cerrahide ana amaç, femur başının küresel yapıda gelişimini meydana getirmek amacı ile asetabulum yuvasının içinde yerleşmesini sağlamaktır.
Perthes hastalığı nasıl seyrediyor?
Perthes hastalığında klinik seyir hastanın yaşı ve tutulumun miktarına bağlıdır. Genel kural olarak 6 yaş altında Perthes hastalığının seyri oldukça iyidir. 8 yaş üstü hastalarda ise hastalığın seyri daha ağır geçmektedir. Hastaların mühim bazısı sekelsiz iyileşirken az bir kısım hastada ise kısalık, aksama ve femur başında şekil deformitesi (bozukluğu) görülmektedir.
